تمثیل های قرآن : معنی تمثیل به لانه عنکبوت؟
- «مَثَلُ الَّذينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ» العنكبوت : ۴۱
- چرا قرآن میگوید:بیت عنکبوت ازهمه بیوت واهم ریزنده تر،واهم پاشیده تر (وهن تر) است؟ مفسرین میگویند:مراد از بیت لانه است ولذا لانه عنکبوت را سست ترین میدانند اما امروزه این نظریّه مخدوش اعلام شده است.چرا که تار عنکبوت قوی ترین تار موجود دردنیا است.
- من اما درباره«بیت» دو احتمال روا میدانم اول- اینکه بیت به معنی خانواده باشد.معادل کلمه «العائله» د رگویش دیروز عرب؛ و«الاسره» در محاوره امروز ایشان.بنیان خانواده عنکبوت ازهمه خانواده ها واجتماعاتِ زندگان جنبنده،سست تراست.زیرا فقط درمحیط خود به تحصیل روزی اقدام میکندوازخانه خودخارج نمیشودو ازجمله موجوداتی است که روزی رادرخانه تحویل میگیرد.تنبل وپرتوقع است.وتنبلی وهم چنین توقع ازدیگران عامل مکاری ودام تنیدن وتاختن برجان ومال دیگران است.
- حیوانات وحشرات دیگردنبال روزی میدوند وتوقعی درحد تارتنک یا عنکبوت ندارند.اشاره ی ظریف این مثل به رهبانها وصوفی ها وآخوندهای مفت خوراست؛یعنیاین مثل برای آنها است.این جماعت «ولی»یاسرپرست خانواده خودرا خدا نمیدانند وروزی ازخدا طلب نمیکنند.این خانه یا این خانواده حق انتخاب را ازخود سلب کرده،فعالیّت ندارد ومنفعل است. مورچه که بیرون ازخانه به دنبال روزی است ازتنوع غذایی وحق انتخاب بهره مند است وفعال شمرده میشود؛لذا به او لقب ابو مشغول داده اند. وبرای انسانها ی پراراده وفعّال به او مثل میزنند. درحقیقت قوانین خانه ی عنکبوت ازسسترین قوانین خانواده های موجودات زنده است. البته شبیه او چند حیوان دیگر هم هستند ومنحصر به او نیست.عنکبوت ماده (مانند عقرب)بعد ازجفت گیری عنکبوت نررامیکشد ومیخورد واین هم یکی از سستیهای خانواده او است؛بل که میتوان گفت اصلا عنکبوت بی خانواده است وهمه ی امور برپایه اراده ماده میچرخد ونررا فقط برای جفت گیری میخواهد؛ ونرهم چون میداند که ماده قاتل بی رحمی است ازاو میگریزد ودراین خانواده مهر ومودت ورحمتی که درمیان دیگر خانوده های جانداران است،دیده نمیشود.
- دوم -منظوراز«بیت»خانه ذهن است.آیه میگوید مردم خانه ذهن خودرا با تارهای بی بنیاد اندیشه خودشان بنا نکنند واز عقل سلیم طبیعی ومادرزادی خود بهره مند شوند؛از وحی الهی کمک بگیرند؛اجازه دهند تا متخصص خانه دلشان را پارتیشن بندی کند.ومتخصص پیامبر خدا است.