اول خدا یا اول شما ؟ حق مردم آیا بر حق خدا مقدم نیست ؟

خداشناسی: اول خدا یا اول شما؟

درقرآن،آیه سوم سوره الحدید آمده :« هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ».معی این آیه چیست؟ آیا شامل تقدم قدردانی زبانی مردم برخدا هم میشود؟آیا درست است بگوییم اول شما دوم خدا یا حتما باید خطاب به مردم درمقام طلب کمک یا دریافت آن باید بگوییم اول خدا دوم شما؟این سخن آیا با قرآن موافق دارد یا نه؟

معنی این آیه چیست؟ این آیه میگوید:

اول کارها را با نام خدا ونگاه به عنایت او اندر پشت سرما، آغاز میکنیم.وآخر کاررا می بییم که : آیانتیجه دارد؟ ومطلوب خدا ومورد تایید او است؟ ظاهر را میبینیم وخدارا درتمام قواعد ونظامات طبیعت واجتماع بشری رویت میکنیم چنانکه علی بن ابی طالب میدیید وموکدا میگفت خدای ندیده را،پرستش نمیکنم.ومضاف بر این باطن را میبینیم با چشم سِر وبا بصیرت طبیعی ودست نخورده که گرداننده امور خدا است وتقدیر ما دردست او وناصیه ما همچنین به دست وی است .

فهم من از این آیت وافیة الهدایت این است که :خدا اول است درباطن؛ وآخر است درظاهر.درظاهرهمه ی مردم اسباب وعوامل مباشر را میبینند؛وقادر به دیدن مسبب واقعی وباطنی نیستند. از این زاویه اعنی از گوشه چشم مردم  خدا دوم  وآخراست؛وهیچ عیبی هم ندارد زیرا وقتی سبب ومباشردیدنی وظاهری را مشاهده کرده اند،درحقیقت خدارا دیده اند؛ چرا که درنفس الامر ودر باطن امور خدا اول است.مهم تقدم وتاخر رتبه است نه تقدم وتاخر لوازم  وعوارض رتبه، مانند مکان وزمان ووو.خدا از این حیث منزه ازهرعارضه ای است.این از تقدم وتاخر عینی اما تقدم وتاخر ذکری که ابداتاثیری ندارد.

درمقام بازگوئی نام ونشان ونعمت ها، چه خدا اول باشد چه آخر.بی تردید خدا هم اول است وهم آخر.

گذشته از این،درمقام شکر گزاری اما خودش گفته اول مردم. مثل این میماند که درجامعه بشری امروزشعار میدهند ومیگویند :اول بچه ها.این تقدم شکر گزاری تاخر رتبه ی خدارا درپی ندارد. اول ازمردم بعدا ازخداتشکر کنید ومباشران نعمت را ببینید.مبادا در مقابل چشم وگوش منعم بشری بگویید خدا اینهارا به من داده؟پس این بیچاره مترسک بود؟وهیچ نقشی نداشت؟درظاهر کل نقش برعهده ی وی بوده است وما موظف ومامور به ظاهر هستیم وبایدازآدمها تشکر کنیم.ازپدر،مادر،همسر ودوست خود ویاهرکسی که کاری برای ما انجام داده یاهدیه ای تقدیم کرده است.هرکس ازآدمها تشکرنکند درحقیقت ازخدا تشکرنکرده ونعمت راازکف داده است.«من لم یشکر المخلوق،لم یشکر الخالق» این جمله اگر چه متن روایت نیست اما ازوایت هم موثق تر است. چرا که روایت عقل است وازقرآن سربرآورده است وبی تردید برروایت نقل شرف دارد.